ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ;
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ;
Η σπαστικότητα είναι μια νευρολογική/κινητική διαταραχή κατά την οποία οι μύες γίνονται δύσκαμπτοι ή άκαμπτοι ως αποτέλεσμα ποικίλων βλαβών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η σπαστικότητα σχετίζεται με τον μυϊκό τόνο, δηλαδή την φυσική ένταση ή συστολή ενός μύ που αντιστέκεται στο τέντωμα. Οι μύες έχουν ένα συγκεκριμένο μυικό τόνο, ο οποίος ελέγχεται μέσω σημάτων από τον εγκέφαλο. Εάν το τμήμα του εγκεφάλου που στέλνει αυτά τα σήματα ελέγχου έχει υποστεί κάποια βλάβη, τότε ο μυς μπορεί να γίνει περισσότερο ενεργός από το φυσιολογικό.
Για μερικούς ανθρώπους, η σπαστικότητα μπορεί να έχει την μορφή ήπιας μυϊκής δυσκαμψίας, ενώ για άλλους μπορεί να είναι πιο σοβαρή, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονος πόνος ή σπασμοί. Η σπαστικότητα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε «κλειδωμένες» αρθρώσεις, οι οποίες είναι δύσκολο να κινηθούν.
Εάν η δυσκαμψία εμφανίζεται σε έναν μόνο μυ ή σε μια μικρή ομάδα μυών, ονομάζεται εστιακή σπαστικότητα. Περιστασιακά, η μυϊκή δυσκαμψία μπορεί να είναι χρήσιμη, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις που επιτρέπει σε κάποιον να σταθεί όταν οι μύες του ποδιού είναι πολύ αδύναμοι. Ωστόσο, συχνά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με πόνο και περιορισμένη ικανότητα λειτουργίας σε καθημερινές εργασίες και, με την πάροδο του χρόνου, η ακαμψία μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση.
ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η σπαστικότητα οφείλεται σε δυσλειτουργία των νευρικών σημάτων που ανταλάσσονται μεταξύ του κεντρικού νευρικού συστήματος και των μυών. Η διαταραχή αυτή συχνά εντοπίζεται σε ανθρώπους με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πολλαπλή σκλήρυνση, παιδιά με εγκεφαλική παράλυση καθώς και μετά από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κακώσεις του νωτιαίου μυελού.
Ο ιατρός σας θα αξιολογήσει το ιατρικό ιστορικό σας και τις θαραπείες που λαμβάνετε ή έχετε λάβει στο παρελθόν, και θα διερευνήσει παλαιότερες νευρολογικές ή μυικές νόσους σε εσάς ή την οικογένεια σας.
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορεί να γίνει με την βοήθεια ειδικών τεστ που αξιολογούν την κινητικότητα των άκρων σας, το εύρος της κίνησης των άκρων σας και την ικανότητά σας να πραγματοποιείται διάφορες δραστηριότητες. Μερικά από τα τεστ που χρησιμοποιούνται είναι η τροποποιημένη κλίμακα κατά Ashworth, η κλίμακα Tardieu, το Goal Attainment Scale και η ταχύτητα βάδισης. Άλλες δοκιμασίες περιλαμβάνουν την μέτρηση εύρους κίνησης, την δοκιμασία του εκκρεμούς, την ισοκινητική μέτρηση και την μυομετρία. Πέρα από την άμεση ή έμμεση μέτρηση της σπαστικότητας, μπορεί να γίνει μέτρηση και των συνεπειών της όπως ο πόνος, η ηλεκτρονική ανάλυση της βάδισης, καθώς και ηλεκτροφυσιολογική εκτίμηση.
Ποιά ειναι τα συμπτώματα της
σπαστικότητας;
Αυξημένος μυικός τόνος
Ακούσιες κινήσεις όπως είναι:
Οι σπασμοι (ξαφνικές, γρήγορες και/ή συνεχείς μυικές συσπάσεις που μπορεί να συνοδεύονται από πόνο)
Ο κλόνος (μια σειρά γρήγορων ακούσιων συσπάσεων)
Μυϊκή δυσκαμψία, που μπορεί να οδηγεί σε λιγότερο ακριβείς κινήσεις
Πόνος ή δυσφορία
Μειωμένη λειτουργικότητα
Πτώσεις
Παραμόρφωση των μυών και των αρθρώσεων
Μυϊκή κόπωση
Αναστολή της μυϊκής αύξησης
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ
ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Πότε θεραπεύεται η σπαστικότητα;
Η σπαστικότητα θα πρέπει να θεραπεύεται όταν προκαλεί πόνο, όταν παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες ή δυσχαιρένει τον ύπνο ή οταν οδηγεί σε μειωμένη λειτουργικότητα. Η θεραπεία της σπαστικότητας θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες, τις προτιμήσεις και τους στόχους του ασθενή. Η προσέγγιση της αντιμετώπισης της σπαστικότητας θα πρέπει να έχει ως στόχο την βελτιώση της λειτουργικότητας και της γενικότερης ποιότητας ζωής του ασθενή, την ανακούφιση από τον πόνο και την αποφυγή συγκάμψεων ή ελκών.
Υπάρχει ποικιλία θεραπευτικών επιλογών για την διαχείριση της σπαστικότητας. Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει σε αναστολή της απελευθέρωσης των νευροδιαβιβαστών που είναι υπέυθυνη για τις μυικές συσπάσεις. Η φαρμακολογική παρέμβαση για την σπαστικότητα μπορεί να είναι συστηματική ή τοπική, ανάλογα με το πρότυπο της σπαστικότητας και τις προτεραιότητες που τίθενται από τον ιατρό και τον ασθενή.
ΑΠΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκων για την αντιμετώπιση της σπαστικότητας. Αυτές περιλαμβάνουν GABA-ενεργικούς παράγοντες, φάρμακα που επηρεάζουν την εισροή ιόντων, φάρμακα που επιδρούν στις μονοαμίνες, αντιεπιληπτικά και κανναβινοειδή.
Η από του στόματος φαρμακευτική αγωγή έχει ορισμένα πλεονεκτήματα συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας τους να χαλαρώσουν πολλές μυικές ομάδες. Επιπλέον μπορούν εύκολα να τροποποιηθούν οι δοσολογίες τους ενώ ταυτόχρονα μπορεί ανά πάσα στιγμή να διακοπεί η χορήγησή τους, πάντοτε σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό. Ωστόσο η επίδραση των από του στόματος φαρμάκων μπορεί να είναι μέτρια. Επιπροσθέτως μπορεί να παρουσιαστεί υπνηλία, ζάλη ή αδυναμία.
Αγωνιστές GABA
Α2 αδρενεργικοί αγωνιστές
Φαρμακα που επηρεάζουν την εισροή ιόντων
Αντιεπιληπτικά
Θεραπεία με ενέσιμα φάρμακα
Η ενέσιμη φαρμακευτική θεραπεία στοχεύει συγκεκριμένους μύες ή ομάδες μυών και μπορεί να βελτιώσει τον πόνο που σχετίζεται με τη σπαστικότητα και τη θέση των άκρων όταν αυτά έχουν παραμορφωθεί λόγω της σπαστικότητας. Λειτουργούν μπλοκάροντας τα χημικά σήματα που λένε στον μυ να συστέλλεται. Οι ενέσιμες θεραπείες μπορούν να σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε τους υπερδραστήριους μύες για ένα χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα αποκατάστασης για να χαλαρώσουν οι πάσχοντες μύες και οι δύσκαμπτες αρθρώσεις. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της λειτουργικότητάς σας, όπως για παράδειγμα στο περπάτημα ή στο πιάσιμο των αντικειμένων και επιπρόσθετα θα μπορούσε να βοηθήσει εσάς ή τον φροντιστή σας με την προσωπική υγιεινή
Πράγματα που πρέπει να θυμάστε
Οι ενέσιμες θεραπείες είναι αποτελεσματικές όταν χρησιμοποιούνται στις σωστές δόσεις από έμπειρους και εξειδικευμένους ιατρούς.
Η δόση και το θεραπευτικό σχήμα πρέπει να είναι εξατομικευμένα, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς
Μην ξεχνάτε να συμφωνείτε με τον ιατρό σας τους στόχους, τα αποτελέσματα και τις προσδοκίες που υπάρχουν εκατέρωθεν.
Χειρουργικές παρεμβάσεις
Αντλία ενδορραχίαιας έγχυσης μυοχαλαρωτικού φαρμάκου
Η αντλία μυοχαλαρωτικού φαρμάκου εμφυτεύεται χειρουργικά στην κοιλιακή χώρα και απελευθερώνει είτε σταθερές, είτε ρυθμιζόμενες δόσεις φαρμάκου, επιτυγχάνοντας σταθερή και διαρκή επίδραση στη σπαστικότητα. Η αντλία μυοχαλαρωτικού φαρμάκου έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από την από του στόματος χορήγηση με καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τη διαχείριση της σπαστικότητας.
- Νευροτομές
- Ριζοτομές
- Απελευθέρωση συγκάμψεων
Ιατρική και Θεραπευτική Ομάδα
Οι ιατροί έχουν την πρωταρχική ευθύνη για τη διαχείριση και τον συντονισμό της μακροχρόνιας φροντίδας των επιζώντων από ΑΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης των προγραμμάτων αποκατάστασης που θα καλύψουν καλύτερα τις ατομικές τους ανάγκες. Αυτοί οι ιατροί περιλαμβάνουν ιατρούς φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης, νευρολόγους, παθολόγους, γηρίατρους (ειδικοί σε ηλικιωμένους) και οικογενειακούς ιατρούς.
Ο Νευρολόγος είναι ο ιατρός της πρώτης γραμμής, ο οποίος θα αξιολογήσει και θα αντιμετωπίσει το εγκεφαλικό στην οξεία φάση. Οι Νευρολόγοι παρέχουν φροντίδα καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο και μετά, βοηθώντας στη διαχείριση των επιπτώσεων του εγκεφαλικού και στην αποτροπή ενός δεύτερου. Αξιολογούν την τρέχουσα υγεία του ασθενούς και τους παράγοντες κινδύνου, παρακολουθούν τα συμπτώματα του και προτείνουν πρόσθετα φάρμακα ή θεραπείες, εάν είναι απαραίτητο. Συνεργάζεται με τους ιατρούς πρωτοβάθμιας περίθαλψης ενός ασθενούς, τους ιατρούς Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης και άλλους ειδικούς για να διασφαλίσει ότι η φροντίδα είναι ολιστική και ολοκληρωμένη.
Ο Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης αξιολογεί το δυναμικό Αποκατάστασης του κάθε ασθενούς με ΑΕΕ με κλινική και εργαστηριακή εξέταση σε όλα τα στάδια ανάρρωσης. Έχει την επιστημονική ευθύνη της ομάδας αποκατάστασης και εξασφαλίζει τους όρους γενικής εποπτείας και θεραπευτικής παρέμβασης σε κάθε στάδιο εξέλιξης της πάθησης. Συνταγογραφεί το πρόγραμμα αποκατάστασης και το τροποποιεί ανάλογα με την εξέλιξη της πάθησης στον τομέα της φυσικοθεραπείας, εργοθεραπείας, λογοθεραπείας, κοινωνικής μέριμνας και ψυχολογικής υποστήριξης. Παρεμβαίνει θεραπευτικά στη συμπτωματολογία του ΑΕΕ και προβαίνει σε ειδικές ιατρικές πράξεις όπως έγχυση αλλαντικής τοξίνης στους σπαστικούς μύες. Συνταγογραφεί και ελέγχει ορθώσεις καθώς και κάθε είδους υποστηρικτική τεχνολογία που συμβάλλει στην ευόδωση της λειτουργικότητας του ασθενούς και οδηγεί στην αυτονομία του.
Οι φυσιοθεραπευτές ειδικεύονται σε ειδικές τεχνικές κινησιοθεραπείας για τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης, της αντοχής και του συντονισμού των κινήσεων. Εφαρμόζουν τα κατάλληλα φυσικά μέσα ώστε να ανακουφίσουν από τον πόνο, να αυξήσουν το εύρος κίνησης και να προετοιμάσουν τον ασθενή για την κινησιοθεραπεία. Οι εργοθεραπευτές συμβάλλουν στη βελτίωση των κινητικών και αισθητηριακών ικανοτήτων και στη βελτίωση της λειτουργικότητας των άνω άκρων:
- Βελτίωση γνωστικών και αντιληπτικών δεξιοτήτων
- Αυτοεξυπηρέτηση
- Κατασκευή ναρθήκων και βοηθημάτων
- Εργονομική διευθέτηση χώρων
- Συμβουλευτική και εκπαίδευση συνοδών
- Αξιολόγηση και εκπαίδευση στη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού υποστηρικτικής τεχνολογίας για έλεγχο περιβάλλοντος και εναλλακτική επικοινωνία
- Αξιολόγηση επαγγελματικών δεξιοτήτων
- Επανένταξη στη κοινότητα.
Οι λογοθεραπευτές παρέχουν κάθε λογοπεδική πράξη σύμφωνα με τα καθιερωμένα επιστημονικά πρότυπα. Αξιολογούν και μαθαίνουν τους ασθενείς σε όλα τα είδη της επικοινωνίας περιλαμβανομένων του συνειρμού, της μνήμης, της προσοχής και του εκφραστικού λόγου και της ομιλίας. Αξιολογούν και εκπαιδεύουν την κατάποση και επανεκπαιδεύουν τις νοητικές λειτουργίες.
Οι κοινωνικοί λειτουργοί μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στους ασθενείς και στις οικογένειές τους, κατά την παραμονή τους στο νοσοκομείο, έτσι ώστε να αποδεχθούν και να αντιμετωπίσουν την υπάρχουσα κατάσταση, αξιοποιώντας τις δυνατότητες–ικανότητές τους με σκοπό την ομαλή επανένταξή τους στο οικογενειακό και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Φροντίζουν επίσης για την ενημέρωση της επιδοματικής πολιτικής και τη διερεύνηση των κοινωνικών συνθηκών και του κοινωνικού περιβάλλοντος του ασθενούς.
Οι ψυχολόγοι μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή υψηλής ποιότητας εξειδικευμένων ψυχολογικών (ψυχοδιαγνωστικών, ψυχοθεραπευτικών και νευροψυχολογικών) υπηρεσιών προς τους ασθενείς. Παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη στον ασθενή και την οικογένεια του είτε ατομικά είτε με τη μορφή ομάδας, εκτελώντας τα ψυχολογικά τεστ. Ο νευροψυχολόγος αξιολογεί τις γνωστικές ικανότητες του ασθενούς μετά από εγκεφαλική βλάβη, όπως π.χ κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.